agorril

Euskara

Ahoskera

IPA: /a.g̻o̻.Ril/

Jatorria

Agor-il

"Gor" sustratua arkaikoa da eta "sutondoan jartzearen ondorioa" esan nahi du. "Sigortu" edo "txigortu" esaten dugun bezala "haragia erre" adierazteko.Putzu bat lehortu/legortu dela adierazteko "agortu" esaten da.

Hori da sustratu honen esanahia, antzinako garaietan hizkuntza eraikitzen hasi zenekoa.

Arropa bustia edo urez beterik dagoen ontzi bat sutondoan jartzerakoan, gor "agor-tu" dela esango zuten. Ibaia lehortzen ikusten bazuten, ondorio berberaz adieraziko zuten.

"go-gor-tu"-k, egur bustia (berdea) sutik gertu jarterakoan gertatzen zenaren ondorioa

(Lehortzea edo sendotzea) ere esan nahiko zuen.

Azken finean, "gor" sutondoan jartzearen ondorioa bait da.

Bi modu daude mendiko burdinolak izendatzeko sustratu honekin "agorola" eta "legorola". Lehenengoko burdinolak, burdin arokoak dira. Eta gor hitzak gauza bera esan nahi du (kasu honetan minerala urtu edo txigortzeak).

Beraz agor-il, belardiak lehortzen edo erretzen diren hilabetea da. Gazteleraz Agostar deritzon espresioaren esan nahi berdinaz. Baliteke gaztelerazko "go" hori ere paleohizkutzaren sustratua izatea.

"agorril"

IZEN BIZIGABEAREN DEKLINABIDEA
	MUGAGABEA	SINGULARRA	PLURALA
ABSOLUTIBOA	agorril	agorrila	agorrilak
ERGATIBOA	agorrilek	agorrilak	agorrilek
DATIBOA	agorrili	agorrilari	agorrilei
GENITIBOA	agorrilen	agorrilaren	agorrilen
SOZIATIBOA	agorrilekin	agorrilarekin	agorrilekin
DESTINATIBOA	agorrilentzat	agorrilarentzat	agorrilentzat
MOTIBATIBOA	agorrilengatik	agorrilarengatik	agorrilengatik
INSTRUMENTALA	agorrilez	agorrilaz	agorrilez
INESIBOA	agorriletan	agorrilean	agorriletan
LOKATIBOA	agorriletako	agorrileko	agorriletako
ADLATIBOA	agorriletara	agorrilera	agorriletara
MUGA-ADLATIBOA	agorriletaraino	agorrileraino	agorriletaraino
HURBILTZE ADLATIBOA	agorriletarantz	agorrilerantz	agorriletarantz
ADLATIBO DESTINATIBOA	agorriletarako	agorrilerako	agorriletarako
ABLATIBOA	agorriletatik	agorriletik	agorriletatik
PARTITIBOA	agorrilik	-	-
PROLATIBOA	agorriltzat	-	-